Της Λέττας Καλαμαρά
[email protected]
Ανεξέλεγκτη γίνεται η κατάσταση στην Ευρώπη αναφορικά με τη χρήση παράνομων τσιγάρων, με την Ελλάδα να κρατά τα σκήπτρα και σε αυτό τον τομέα της παραοικονομίας, κατέχοντας το 2021 τη 2η θέση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων (3,4 δισεκατομμύρια τεμάχια παράνομα τσιγάρα), που αντιστοιχεί στο 23,9% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ετήσιας ανεξάρτητης Έκθεσης της KPMG που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Philip Morris International.
Διαχρονικά το 2017 τα παράνομα τσιγάρα στην Ελλάδα αντιστοιχούσαν στο 18% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων ή 3,01 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, το 2018 αντιστοιχούσαν στο 23,6% της συνολικής κατανάλωσης ή 3,93 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, το 2019 στο 22,4% ή 3,44 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, το 2020 στο 22,4% ή 3,09 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα.
Σύμφωνα με την KPMG, η Ελλάδα εισάγει παράνομα τσιγάρα από απροσδιόριστες χώρες και διοχετεύει παράνομα τσιγάρα στις Μ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία.
Η αυξανόμενη φτώχεια και ένδεια στις χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, λόγω της πανδημίας αλλά και των γεωπολιτικών ενεργειακών εξελίξεων, ουσιαστικά τρέφει την παρανομία, την παραοικονομία, ενόσω κλιμακώνεται και ο ανταγωνισμός μεταξύ παραδοσιακών και εναλλακτικών καπνικών ειδών.
Βασικές χώρες προέλευσης των παράνομων τσιγάρων, βάσει των στοιχείων της KPMG, οι Τουρκία (+234% σε σύγκριση με το 2020), Ουκρανία (-48% σε σύγκριση με το 2020), Λευκορωσία (-30% σε σύγκριση με το 2020) και απροσδιόριστες (+100% σε σύγκριση με το 2020).
Ταυτόχρονα, όπως σημειώνει στην έκθεση της η KPMG (https://www.papastratosmazi.gr/media/c0qh5uim/kpmg_eu-illicit-cigarette-consumption-report_2021-results.pdf) το Οργανωμένο Έγκλημα που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την παραγωγή και τη διακίνηση των παράνομων τσιγάρων αλλάζει τις τακτικές του με στόχο την αποφυγή των ελέγχων των διωκτικών αρχών και την επίτευξη μεγαλύτερου κέρδους για τα μέλη του. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΚPMG, το Οργανωμένο Έγκλημα γίνεται πιο ευέλικτο, αλλάζοντας τις οργανωτικές του δομές και τα μοντέλα λειτουργίας του ως απάντηση στους ισχύοντες περιορισμούς.
Η χρήση ταχυδρομικών εμπορευμάτων για τη μεταφορά παράνομων τσιγάρων γίνεται όλο και πιο δημοφιλής ως μέσο αποφυγής περιορισμών, ο αριθμός των παράνομων εγκαταστάσεων παραγωγής στην Ε.Ε. των «27» αυξάνεται και παράγουν πλαστά εμπορικά σήματα τόσο νόμιμων όσο και παράνομων λευκών τσιγάρων.
Οι παράνομες εγκαταστάσεις παραγωγής πλαστών τσιγάρων κινούνται ολοένα και περισσότερο δυτικά της Ευρώπης για να πλησιάσουν σε τελικές αγορές με υψηλότερες τιμές. Αυτή η στροφή άλλαξε επίσης και το μοντέλο διανομής των παράνομων τσιγάρων, όπως η χρήση αυτοκινήτων αντί φορτηγών για οδικές μεταφορές για μείωση της ανιχνευσιμότητας και των οικονομικών και νομικών επιπτώσεων των κατασχέσεων.
Έντονη ροπή στην παρανομία σε Γαλλία, Ελλάδα, Ολλανδία
Σε επίπεδο Ε.Ε. η κατανάλωση παράνομων τσιγάρων αυξήθηκε κατά 3,9% το 2021, φτάνοντας τα 35,5 δισεκατομμύρια. τσιγάρα (1,3 δισεκατομμύρια περισσότερα παράνομα τσιγάρα συγκριτικά με το 2020 και αύξηση σε ποσοστό κατά 3,9%), με τη Γαλλία να καταγράφει σημαντική αύξηση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων και να διατηρεί την πρώτη θέση.
Ανοδικά όμως κινήθηκε η κατανάλωση παράνομων τσιγάρων και στην Ολλανδία. Συνολικά, το 2021 τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχασαν έσοδα ύψους 10,4 δισ. ευρώ εξαιτίας του παράνομου εμπορίου τσιγάρων. Η παράνομη αγορά στην Ε.Ε. ενισχύθηκε κυρίως από τα παραποιημένα τσιγάρα, η κατανάλωση των οποίων σημείωσε αύξηση 19% το 2021, φτάνοντας τα 12,3 δισεκατομμύρια τσιγάρα. Η αύξηση στην αγορά παράνομων τσιγάρων στην Ευρώπη, οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην άνοδο κατά 33% που σημείωσε η κατανάλωση παραποιημένων τσιγάρων στη Γαλλία. Το 2021, η παράνομη αγορά τσιγάρων στη Γαλλία αντιπροσώπευε το 29,4% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων στη χώρα – το αντίστοιχο ποσοστό το 2017 στη Γαλλία έφτανε το 13%.
Τη δεκάδα των πρωταθλητών στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων απαρτίζουν κατά σειρά οι Γαλλία, Ελλάδα, Ολλανδία, Ρουμανία, Πολωνία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Λιθουανία, λοιπές χώρες. Στο μεταξύ οι χώρες που αύξησαν το 2021 το ποσοστό τους στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων σε σύγκριση με το 2020 είναι οι Γαλλία, Ελλάδα, Ολλανδία, Τσεχία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Εσθονία, Φινλανδία, Κύπρος.
Από την πλευρά του με αφορμή τη νέα έκθεση, ο κ. Gregoire Verdeaux, Ανώτερος Αντιπρόεδρος Εξωτερικών Υποθέσεων της Philip Morris International, επεσήμανε πως «οι απώλειες των φορολογικών εσόδων θα περιορίσουν τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να επενδύουν σε τομείς όπως η δημόσια ασφάλεια, οι δημόσιες υπηρεσίες ή οι υποδομές, σε μια περίοδο που οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι αντιμέτωποι με πολύ υψηλές τιμές σχεδόν σε όλα τα βασικά αγαθά. Ο κίνδυνος να στραφούν οι ενήλικοι καπνιστές —ειδικά εκείνοι που ανήκουν στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα— στο παράνομο εμπόριο είναι πλέον πολύ μεγάλος. Είμαστε πεπεισμένοι ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα στους καταναλωτές, ώστε να μην χρειάζεται να στραφούν στα παράνομα τσιγάρα. Αυτό σημαίνει εστίαση στην εκπαίδευση, την ευαισθητοποίηση και τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας καλύτερων καπνικών μοντέλων, όπως τα επιστημονικά τεκμηριωμένα καινοτόμα προϊόντα καπνού».
Η Ελλάδα
Για την Ελλάδα η δεύτερη θέση μεταξύ των «27» στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων έχει σαν αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, απώλειες εσόδων για το κράτος που φτάνουν στα 604 εκατ. ευρώ που καταλήγουν στις τσέπες επιτήδειων και κυρίως στην υποστήριξη άλλων παράνομων δραστηριοτήτων της παραοικονομίας, όπως αναφέρεται συστηματικά και στους ετήσιους απολογισμούς της Αστυνομίας.
Σύμφωνα με την έκθεση της KPMG, στη χώρα μας το 2021 καταναλώθηκαν 3,4 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα με την παράνομη αγορά να αντιστοιχεί στο 23,9% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων. Από την πλευρά του ο Αντιπρόεδρος της Παπαστράτος, Ι. Καργαρώτος επισημαίνει πως «το φαινόμενο του παράνομου εμπορίου τσιγάρων δεν είναι καινούριο. Απειλεί εδώ και χρόνια τα δημόσια έσοδα, αλλά και την ίδια την κοινωνία. Αυτό που είναι περισσότερο ανησυχητικό είναι πως σήμερα επικρατούν -σε όλη την Ευρώπη- συνθήκες που μπορούν να κάνουν την κατάσταση ανεξέλεγκτη.
«Οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, η αύξηση του κόστους διαβίωσης και η συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης, καλλιεργούν το έδαφος για περαιτέρω αύξηση της ζήτησης των παράνομων τσιγάρων», σημείωσε ο κ. Ιάκωβος Καργαρώτος, Αντιπρόεδρος της Παπαστράτος, συμπληρώνοντας πως «μαζί με την Πολιτεία και την κοινωνία, μέσα από το κοινό μέτωπο που έχουμε δημιουργήσει, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια προκειμένου ο στόχος μας για το τέλος του τσιγάρου, να μην αφορά μόνο τα νόμιμα προϊόντα».
