Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η ελπίδα του Βλάντιμιρ Πούτιν για να μη χρεοκοπήσει η Ρωσία, έχει ονοματεπώνυμο: Ελβίρα Ναμπιουλίνα. Ο Ρώσος πρόεδρος, αντιμέτωπος με μια οικονομία που κινδυνεύει με χρεοκοπία και ύφεση, αποφάσισε ότι δεν υπάρχει ανάγκη να αλλάξει την … «πιλότο» της νομισματικής πολιτικής. Έτσι, το πρωί της Παρασκευής το Κρεμλίνο ανακοίνωσε την παραμονή της Ελβίρα Ναμπιουλίνα ως διοικήτριας της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.
Είναι κατανοητό γιατί ο Πούτιν στηρίζει τη Ναμπιουλίνα: Ήταν ο οικονομικός του σύμβουλος πριν την κάνει διοικητή της κεντρικής τράπεζας.Το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, χρησιμοποίησε περισσότερα από 70 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα για να αντιμετωπίσει την κατάρρευση του ρουβλίου. Επίσης,ηγήθηκε μιας σκληρής πορείας ενάντια στον πληθωρισμό,με επιτυχία: η ανάπτυξη επέστρεψε σύντομα. Σημαντικά Δυτικά περιοδικά την ανακήρυξαν Κεντρική Τραπεζίτη της Χρονιάς το 2015 και επικεφαλής της «Καλύτερης Κεντρικής Τράπεζας της Ευρώπης», το 2017.
Η πρόταση του Πούτιν θα εξεταστεί από τη Δούμα τη Δευτέρα, αλλά είναι μόνο για τυπικούς λόγους. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, ο Πούτιν έχει επανειλημμένα εκτιμήσει το έργο της κεντρικής τράπεζας και της Ναμπιουλίνα και αποφασίστηκε η ανανέωση της θητείας της, που λήγει τον Ιούνιο. Η απόφαση αυτή θεωρείται από τους ειδικούς πολύ σημαντική, δεδομένου ότι η κεντρική τραπεζίτης θεωρείτο σιωπηλή αντίπαλος της γραμμής Πούτιν για την Ουκρανία και για τον λόγο αυτό η ανανέωση της θητείας της δεν ήταν δεδομένη στην αγορά. Τώρα όμως αντιμετωπίζει μια «αδύνατη αποστολή». Η Δύση μπλόκαρε τα μισά από τα συναλλαγματικά αποθέματα που είχε δημιουργήσει με κόπο.
Επικεφαλής της ρωσικής κεντρικής τράπεζας από το 2013, η Ελβίρα Ναμπιουλίνα αναλαμβάνει μια τρίτη θητεία στην πιο δύσκολη στιγμή . Αντιμετωπίζει τη χειρότερη πιο δοκιμασία από την κρίση του ρουβλίου του 1998. Είναι όμως στο χέρι της να σώσει τη Ρωσία από την χρεοκοπία;
«Στη Ναμπιουλίνα, ο Πρόεδρος γνωρίζει όχι μόνο μια πρώην σύμβουλο και έμπιστη σε αυτή τη θέση, αλλά και κάποια που λαμβάνει αποφασιστικά μέτρα κατά του πληθωρισμού και έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών» , λέει ένας Ρώσος αξιωματούχος. «Τώρα που η κεντρική τράπεζα έχει περισσότερες ευθύνες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ο Πρόεδρος μιλά τακτικά με τη Ναμπιουλίνα», πρόσθεσε.
Επικίνδυνη αποστολή
Γεννημένη από εργάτες γονείς το 1963 στην Ούφα, πρωτεύουσα της ρωσικής επαρχίας Μπασκορτοστάν, η Ναμπιουλίνα εργάστηκε αρχικά στο Υπουργείο Οικονομικών ,αφού ολοκλήρωσε το πτυχίο της στα οικονομικά. Υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης για πέντε χρόνια πριν διοριστεί από τον Πούτιν επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας πριν 10 χρόνια. Η Ρωσίδα οικονομολόγος εκπαιδεύτηκε επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και είναι η πρώτη γυναίκα που κατέχει το αξίωμα αυτό στη Μόσχα. Με τα χρόνια έχει χτίσει τη φήμη ως σεβαστή και ικανή κεντρική τραπεζίτης.
Η Ναμπιουλίνα έγινε γνωστή για τις εμφανίσεις της με τις εντυπωσιακές καρφίτσες -πότε περιστέρι, άλλοτε τυχερό πέταλο- με τις οποίες ήθελε να στείλει μηνύματα, όπως αποκάλυψε η ίδια. Την επομένη της επιβολής των κυρώσεων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, η Ναμπιουλίνα εμφανίστηκε μπροστά στις κάμερες χωρίς καρφίτσα και φορώντας …μαύρα , ανάλογα με την κατάσταση. Τις τελευταίες εβδομάδες χρειάστηκε να αντιμετωπίσει μια άνευ προηγουμένου κρίση λόγω του αποκλεισμού της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα τραπεζικών συναλλαγών Swift, με το ρούβλι να καταρρέει και τους Ρώσους να συνωστίζονται στα γκισέ των τραπεζών για ανάληψη μετρητών. Η αντίδραση της Ναμπιουλίνα ήταν να διπλασιάσει τα επιτόκια στο 20% και να επιβάλει περιορισμούς στην κυκλοφορία ξένου νομίσματος στη χώρα.
Οι εκτιμήσεις για τη ρωσική οικονομία είναι δραματικές, οι προσδοκίες είναι για πτώση του ΑΕΠ τουλάχιστον κατά 8% και άνοδο του πληθωρισμού στο 20%.
Οι τιμές εκτοξεύονται
Μόνο τις τελευταίες δύο εβδομάδες, ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί πάνω από 4%- αυτό σημαίνει ότι υπερβαίνει ήδη το επίπεδο που στοχεύει η κεντρική τράπεζα για ολόκληρο το έτος.Καθημερινά αγαθά, όπως η ζάχαρη, αλλά και τα φάρμακα και τα εισαγόμενα προϊόντα ,σπανίζουν. Δεν υπάρχει άλλωστε ούτε μια βιομηχανία που να μην εξαρτάται από ανταλλακτικά ή εξοπλισμό από τη Δύση.
Την Παρασκευή η ρωσική κεντρική τράπεζα επιβεβαίωσε τα επιτόκια στο 20%. «Η απότομη άνοδος του επιτοκίου της Τράπεζας της Ρωσίας στις 28 Φεβρουαρίου βοήθησε στη στήριξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και απέτρεψε τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις τιμών», έγραψε η Τράπεζα της Ρωσίας στο συνοδευτικό της σημείωμα.
Μόνο το 2024, εκτιμά η Τράπεζα της Ρωσίας, ο πληθωρισμός θα μπορέσει να επιστρέψει στο προπολεμικό επίπεδο του 4%, αλλά το σενάριο είναι εντελώς αβέβαιο.
Ο διπλασιασμός των επιτοκίων εξηγεί η Ναμπιουλίνα ,ήταν «καθοριστικός για την αποκατάσταση της εισροής κεφαλαίων σε προθεσμιακές καταθέσεις σε ρούβλια και τη σταθεροποίηση της ζήτησης ρευστότητας των νοικοκυριών». Ωστόσο, τα δάνεια έχουν γίνει πολύ ακριβά για τις επιχειρήσεις και η οικονομία κινδυνεύει με πιστωτική συμπίεση.
Τεράστια τα προβλήματα των επιχειρήσεων
Η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε ότι θα υπάρξουν «κυβερνητικά προγράμματα με ευνοϊκούς όρους για τη διατήρηση της διαθεσιμότητας πιστωτικών πόρων για τις επιχειρήσεις, ειδικά στους πιο ευάλωτους τομείς, και για τη μείωση της έκτασης της αναμενόμενης οικονομικής ύφεσης».
Οι επιχειρήσεις «σε πολλούς τομείς αναφέρουν δυσκολίες στην παραγωγή και την τροφοδοσία λόγω των εμπορικών και οικονομικών περιορισμών που επιβλήθηκαν στη Ρωσία», γράφει η κεντρική τράπεζα. «Μια απότομη αύξηση της αβεβαιότητας επιβαρύνει πολύ το συναίσθημα και τις προσδοκίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων».
Ωστόσο, η Ναμπιουλίνα συνεχίζει να απορρίπτει τις εκκλήσεις για χαμηλότερα επιτόκια από τους ολιγάρχες ή το Υπουργείο Οικονομικών.
Σίγουρα μπορεί ακόμα να διαθέσει τα 132 δισεκατομμύρια δολάρια που είναι αποθηκευμένα ως αποθέματα χρυσού στη χώρα της. Για να γίνει αυτό, ωστόσο, πρέπει να βρεθεί κάποιος που να θέλει να αγοράσει τον ρωσικό χρυσό, κινδυνεύοντας να αντιμετωπίσει κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ναμπιουλίνα, μέχρι στιγμής είναι το μόνο μέλος της ρωσικής ηγεσίας εναντίον της οποίας η Δύση δεν έχει επιβάλει κυρώσεις.
«Ήρθε όμως η ώρα να αλλάξει αυτό. Ηλπιζα ότι θα είχε το θάρρος να παραιτηθεί, αλλά άλλαξε γνώμη» έγραψε στο Twitter ο Μάικλ ΜακΦόλ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.