«Ημουν κι εγώ ουρακοτάγκος σε κλουβί» – Η «σοβιετική» προπαγάνδα των Ρώσων στην Ουκρανία

«Ημουν κι εγώ ουρακοτάγκος σε κλουβί» – Η «σοβιετική» προπαγάνδα των Ρώσων στην Ουκρανία

Η προπαγάνδα των Ρώσων στην Ουκρανία χρησιμοποιεί σοβιετικές μεθόδους

Ραδιοφωνικά σενάρια που βρέθηκαν στην απελευθερωμένη Χερσώνα, σύμφωνα με τον Guardian, συνδυάζουν τη σοβιετική νοσταλγία με υποτιθέμενο χιούμορ και κεκαλυμμένες απειλές.

Καθώς ξημέρωνε στην ουκρανική πόλη Χερσώνα το περασμένο καλοκαίρι, όσοι άνοιγαν τα ραδιόφωνα τους στις 7 το πρωί μπορεί να άκουγαν έναν Ρώσο παρουσιαστή να χαιρετίζει την ημέρα μιμούμενος σουρεαλιστικά ένα εμψυχωτικό βίντεο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian.

«Οπως είπε ο Λένιν: “Είμαστε σφυρηλατημένοι στη δουλειά”. Ημουν κι εγώ ουρακοτάγκος σε έναν ζωολογικό κήπο, αλλά, όταν άρχισα να δουλεύω σκληρά, αγόρασα αυτοκίνητο, έχτισα βίλα στην Κριμαία και αύξησα ακόμη και το IQ μου. Δούλεψε σκληρά όλη μέρα και θα γίνεις σαν εμένα».

Αργότερα, στις 3 το μεσημέρι: «Ας δημιουργήσουμε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλάσκας» – μια αναφορά στην ιστορία της αμερικανικής πολιτείας που βρισκόταν υπό τη ρωσική αυτοκρατορία πριν πουληθεί στους Αμερικανούς το 1867.

Αυτά τα αποσπάσματα, αναφέρει ο Guardian, προέρχονται από χειρόγραφες σημειώσεις που βρέθηκαν στη Χερσώνα, στα κεντρικά γραφεία του ουκρανικού εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα Suspilne. Τα στούντιο ανέλαβε ένας ρωσικός προπαγανδιστικός σταθμός, το Radio Tavriya, μεταξύ Μαρτίου και Νοεμβρίου του περασμένου έτους, όταν η πόλη τελούσε υπό κατάληψη.

Τα κείμενα αποτυπώνουν ένα περίεργο κοκτέιλ σοβιετικής νοσταλγίας, κεκαλυμμένης απειλής, υποτιθέμενου χιούμορ και τον ακραίου ρωσικού εθνικισμού, που προσφέρονται στον υπό κατοχή πληθυσμό. Εκείνη την εποχή, όλοι οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί της Χερσώνας έπεσαν σε ρωσικά χέρια. Τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου επαναδρομολογήθηκαν μέσω της Ρωσίας και οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης και οι ουκρανικοί ειδησεογραφικοί ιστότοποι αποκλείστηκαν.

Διαβάστε επίσης: Ο πόλεμος στην Ουκρανία διχάζει τις ρωσικές οικογένειες

Στο «ακριβώς» κάθε ώρας, σύμφωνα με τις σημειώσεις του Radio Tavriya, θα μεταδίδονταν μηνύματα που υποτίθεται ότι προέρχονταν από γυναίκες στην ευρύτερη κατεχόμενη περιοχή της Χερσώνας και απευθύνονταν σε αγαπημένα πρόσωπα που πολεμούσαν στον ρωσικό στρατό στο Μικολάιβ – την ουκρανική πόλη στα βορειοδυτικά, που στοχοποιήθηκε ανηλεώς από το ρωσικό πυροβολικό πέρυσι, αλλά παραμένει υπό ουκρανικό έλεγχο.

Το ραδιόφωνο Tavriya δεν ακουγόταν στο Μικολάιφ, αφού οι Ουκρανοί μπλόκαραν το σήμα. Το επιδιωκόμενο κοινό ήταν, στην πραγματικότητα, εκείνο στην κατεχόμενη Χερσώνα. «Στέλνουμε χαιρετισμούς στο Νικολάεφ [Μικολάιφ]: θα σε ελευθερώσουμε», γράφουν οι σημειώσεις.

Ακόμα και η πρόγνωση του καιρού έμελλε να περιέχει ένα ζοφερό υποτιθέμενο αστείο σχετικά με τη «ζέστη» των βομβαρδισμών. «Σήμερα είναι 34 βαθμοί στη Χερσώνα, χωρίς βροχόπτωση, στέλνουμε ειδικούς χαιρετισμούς στην πόλη Νικολάεφ όπου θα κάνει ζέστη». Μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου του περασμένου έτους, περισσότερα από 2.000 κτίρια κατοικιών χτυπήθηκαν στο Μικολάιφ, ενώ σκοτώθηκαν 148 άμαχοι.

Δείτε επίσης  Εκλογές στις Φιλιππίνες: Να αποκλειστεί o Φέρντιναντ Μάρκος υιός ζητεί οργάνωση πολιτών

Στις 21:00, έπειτα από «μισή ώρα κλασικής μουσικής», ο οικοδεσπότης, λέει ο Guardian, έπρεπε να υπενθυμίσει στους ακροατές την επερχόμενη απαγόρευση κυκλοφορίας. Στις 10 το βράδυ: «Η πόλη αποκοιμιέται, η μαφία ξυπνά. Ηρθε η ώρα να πιάσουμε τους σαμποτέρ» – εννοώντας την ουκρανική αντίσταση.

Η Σοφία Τσέλιακ, δημοσιογράφος στο πολιτιστικό τμήμα του Suspilne στη Λβιβ και διευθύντρια προγράμματος του Lviv BookForum, βρήκε το σημειωματάριο σε ένα γραφείο κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην πόλη στα τέλη Δεκεμβρίου. Αυτή, με τους συναδέλφους της μέλη της οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων PEN Ukraine, παρέδιδε βοήθεια στη Χερσώνα και συναντούσε προσωπικότητες από τις τέχνες και την τηλεόραση.

Διαβάστε επίσης: Ουκρανία: Στο Κίεβο ο Μπάιντεν

Οι Ρώσοι στρατιώτες είχαν χρησιμοποιήσει το ισόγειο των γραφείων του Suspilne ως χώρο διαμονής. Στον επάνω όροφο, όπου η Τσέλιακ ανακάλυψε το σημειωματάριο σε ένα κουτί πάνω σε ένα γραφείο, υπήρχε ένας αέρας ξαφνικής εγκατάλειψης. Ενα άδειο μπουκάλι αρμενικό κονιάκ ήταν πεταμένο, γράμματα από παιδιά από τη Ρωσία προς στρατιώτες ήταν ακόμα κολλημένα στους τοίχους και μια πόρτα ήταν χαραγμένη με το ρωσικό στρατιωτικό σύνθημα «Δεν αφήνουμε τους δικούς μας» μαζί με το γράμμα «Ζ».

Σύμφωνα με την Τσέλιακ, «ακόμα κι αν το σενάριο δεν χρησιμοποιήθηκε, είναι ξεκάθαρο ότι κάποιος μαγείρευε τα πράγματα… Τους φαντάζομαι να κάθονται εκεί, να πίνουν το αρμενικό κονιάκ τους και να δημιουργούν αυτό το σενάριο, σκεπτόμενοι “Πώς θα το κάνουμε αυτό;”. Δεν είναι έξυπνο· είναι φτηνό και μπανάλ».

Οι σημειώσεις –με κουκκίδα με το σύμβολο του αετού που εμφανίζεται στο εθνόσημο της Ρωσικής Ομοσπονδίας– περιέχει ακόμα και λόγια για ένα τραγουδάκι: «Το Ράδιο Tavriya μιλάει. Το Ράδιο Tavriya είναι το καλύτερο ραδιόφωνο στη Ρωσία. Ράδιο Tavriya, ραδιόφωνο για σένα. 107.6 Ράδιο Tavriya, δουλεύουμε για εσάς».

Η ομάδα του Suspilne στη Χερσώνα δεν μπόρεσε να ανακτήσει τα στούντιο αφού οι ουκρανικές δυνάμεις κατέλαβαν την πόλη. Τα στρατεύματα που υποχωρούσαν ανατίναξαν τον πύργο του πομπού και το κτίριο δεν είναι ασφαλές λόγω της κλίμακας του ρωσικού βομβαρδισμού κατά την απελευθέρωση. Αντίθετα, οι δημοσιογράφοι κάνουν ψηφιακές εκπομπές από ένα καταφύγιο και συγκεντρώνουν χρήματα για να υποστηρίξουν το έργο τους.

Δείτε επίσης  Οι 10 πόλεις που «σαρώνουν» στο Instagram- Είναι οι πιο φωτογραφημένες του κόσμου!

Το Ράδιο Tavriya, το οποίο έφερε εκφωνητές από την παράνομα ρωσοκρατούμενη Κριμαία, συνεχίζει να λειτουργεί, αλλά τώρα από την αριστερή όχθη του ποταμού Ντνίπρο, όπου υποχώρησαν οι Ρώσοι.

Η Τσέλιακ επισκέφτηκε επίσης τη βιβλιοθήκη Oles Honchar της πόλης – πριν από την περσινή εισβολή, ήταν ένα ζωντανό πολιτιστικό κέντρο. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, σύμφωνα με τους υπαλλήλους της βιβλιοθήκης, τα βιβλία για την ιστορία της Ουκρανίας και την Ε.Ε. αφαιρέθηκαν από τα ράφια.

Διαβάστε επίσης: Πολωνία: Η Ρωσία αποκλείστηκε από τις φετινές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση του Άουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό

Τον Νοέμβριο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Guardian, οι Ρώσοι που υποχωρούσαν ίσως δεν είχαν χρόνο να μειώσουν το ρωσικό λάβαρο που κρεμόταν δίπλα στη βιβλιοθήκη, βομβάρδισαν τον ίδιο τον ιστό της σημαίας. Αυτό κατέστρεψε το κτίριο και έσπασε τα περισσότερα παράθυρά του, αφήνοντας κουρελιασμένες κουρτίνες να χτυπούν στον αέρα και τη συλλογή εκτεθειμένη στον χειμωνιάτικο καιρό. Καταλαμβάνοντας μια περίοπτη θέση πάνω από το δέλτα του Ντνίπρο, εντός εμβέλειας του ρωσικού πυροβολικού στην απέναντι όχθη, το κτίριο είναι σήμερα ένα επικίνδυνο σημείο.

Εδώ, η Τσέλιακ βρήκε περαιτέρω στοιχεία για την κλίμακα και το άρωμα της ρωσικής προπαγάνδας στην κατεχόμενη πόλη – όπως φυλλάδια, εικονογραφημένα με φωτογραφίες ξανθών μητέρων και παιδιών με ουκρανική εθνική ενδυμασία, που λαμβάνουν παιδικά επιδόματα. Τα οφέλη ήταν διαθέσιμα, ωστόσο, μόνο σε όσους έκαναν τα παιδιά τους Ρώσους πολίτες.

Ανακάλυψε επίσης ένα φυλλάδιο 22 σελίδων για την ιστορία της Χερσώνας, που δημοσιεύτηκε από τους κατακτητές το καλοκαίρι στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το παράνομο «δημοψήφισμα» του Σεπτεμβρίου που καθιστούσε την περιοχή της Χερσώνας επίσημα μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Το έγγραφο, που προφανώς διανεμήθηκε στα τέλη του καλοκαιριού, πριν από το μη αναγνωρισμένο δημοψήφισμα, είναι αρωματισμένο με γλώσσα κατευθείαν από τη σοβιετική εποχή, μια έντονη αίσθηση του ρωσικού εθνικισμού και μια γνωστή πλέον γραμμή σκέψης που βλέπει την ουκρανική κυβέρνηση ως μαριονέτα της Δύσης και ναζί. Οπως το δοκίμιο, του 2021, του Βλαντιμίρ Πούτιν για την ιστορική ενότητα των Ρώσων και των Ουκρανών, θεωρεί την Ουκρανία (ή τη Μικρή Ρωσία, όπως λέει) ιστορικά αδιαίρετη από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Το φυλλάδιο ξεκινά λέγοντας ότι 1.000 εκπρόσωποι σε μια συνάντηση στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Χερσώνας ψήφισαν για τη σύνταξη του φυλλαδίου ως «μια ιδεολογική δήλωση που θα καθόριζε το μέλλον αυτών των νότιων ρωσικών εδαφών».

Δείτε επίσης  Πρίγκιπας Χάρι: Το «Megxit» δείχνει το μισογυνισμό των tabloids και τη δύναμη των trolls

Διαβάστε επίσης: Τα ΑΕΙ αναζητούν άμυνες στην επέλαση του ChatGPT

Στη συνέχεια διακηρύσσει «την ενότητα των ρωσικών, ουκρανικών, λευκορωσικών και άλλων εθνών ως ενιαίας πατρίδας, του διαδόχου της σοβιετικής πατρίδας και της ιστορικής Ρωσίας».

Το φυλλάδιο απεικονίζει την περίοδο της Χερσώνας υπό τη ρωσική και σοβιετική κυριαρχία ως «μια χρυσή εποχή». Ωστόσο, δεν αναφέρει το Γολοντομόρ, την περίοδο της καταναγκαστικής πείνας ως αποτέλεσμα των πολιτικών κολεκτιβοποίησης του Στάλιν, που οδήγησε στον θάνατο από πείνα περίπου 3,7 εκατομμύρια Ουκρανούς το 1932-33.

«Η χρυσή εποχή της Χερσώνας τελείωσε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης», λέει. Από την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004, οι ουκρανικές κυβερνήσεις έγιναν «μαριονέτες του ξένου κεφαλαίου». Η πλήρους κλίμακας εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022 ήταν ένα «προληπτικό χτύπημα για την υπεράσπιση του Ντονμπάς και την αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας».

Η ρωσική γλώσσα, η οποία λέει ότι έχει εξαλειφθεί συστηματικά από την περιοχή, θα γίνει η κρατική γλώσσα, σύμφωνα με το έγγραφο που επικαλείται ο Guardian. Το οικονομικό της μέλλον θα έγκειται στην εναλλακτική ενέργεια και στη δημιουργία «ενός συμπλέγματος τουριστικών θερέτρων υψηλής ποιότητας».

Το φυλλάδιο ολοκληρώνεται με τον ισχυρισμό ότι η περιοχή είναι «ένα αδιαίρετο μέρος μιας πολύ μεγάλης χώρας, που έχει το υπερήφανο όνομα “Ρωσία”».

«Το όλο θέμα είναι… πολύ σοβιετικό. Μου θυμίζει τα δημοψηφίσματα στην ανατολική Πολωνία, τη δυτική Λευκορωσία και τη δυτική Ουκρανία το 1939», είπε ο Τίμοθι Σνάιντερ, καθηγητής Ιστορίας στο Yale και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς της ιστορίας της Ουκρανίας στον κόσμο, ο οποίος εξέτασε το φυλλάδιο. Το θέμα, είπε, «είναι ότι κανείς δεν χρειάζεται πραγματικά να το πιστέψει, πρέπει απλώς να δούμε την ίδια την ανοησία των επιχειρημάτων ως ένδειξη ότι πραγματικά δεν υπάρχει επιλογή. Το ιστορικό επιχείρημα είναι ότι, εφόσον η Χερσώνα ήταν μέρος της αυτοκρατορίας, πρέπει να είναι μέρος της σημερινής Ρωσίας. Αυτό θα σήμαινε επίσης ότι το μεγαλύτερο μέρος της Πολωνίας, όλη η Βαλτική και η Φινλανδία ανήκουν επίσης στη Ρωσία, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας».

Τα επιχειρήματα, κατέληξε, «είναι προχειροφτιαγμένα. Δεν είναι δουλειά κάποιου που ξέρει τι κάνει. Και αυτό από μόνο του είναι ενδιαφέρον. Η προπαγάνδα ήταν φτωχή. Δεν καταλαβαίνουν πλέον πού απευθύνονται».

Πηγή: Guardian