Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου
[email protected]naftemporiki.gr
Υποχρεωτικές κοινές αγορές 13,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Υποχρεωτική…αλληλεγγύη σε χώρες-μέλη που αντιμετωπίζουν προβλήματα εφοδιασμού (ακόμα και αν δεν υπάρχουν διμερείς συμφωνίες σε ισχύ). Περισσότερα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο. Νέος δείκτης τιμολόγησης του LNG και εργαλεία για τον περιορισμό τη μεταβλητότητας των τιμών φυσικού αερίου στις αγορές παραγώγων.
Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία του τέταρτου κατά σειρά πακέτου μέτρων έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που παρουσίασε χθες στο Στρασβούργο η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με στόχο η Ευρώπη να μπορεί να προμηθευτεί και να αποθηκεύσει αρκετό αέριο για τον χειμώνα του 2023, που ίσως αποδειχθεί δυσκολότερος από τον φετινό.
Η πρόταση – που οριοθετεί το πλαίσιο των συζητήσεων μεταξύ των ηγετών των «27» χωρών της ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής που ξεκινά αύριο- επικεντρώνεται στα μέτρα για τα οποία έχει δημιουργηθεί συναίνεση στους κόλπους της ΕΕ. Και αφήνει για αργότερα (για άλλη μια φορά…) την εξειδίκευση του πιο διαφιλονικούμενου μέτρου, δηλαδή του πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου. Όπως κατέστη σαφές χθες γι αυτό δεν έχει επιτευχθεί ούτε συμφωνία επί της αρχής, πόσο μάλλον επί των λεπτομερειών του, με την διάσταση μεταξύ του «μπλοκ των 15» από τη μια πλευρά και του «γερμανικού στρατοπέδου» από την άλλη να μην έχει ακόμα γεφυρωθεί.
Όπως εξήγησε η κ. φον ντερ Λάιεν, όταν επέλθει συμφωνία μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων για τις βασικές αρχές του «δυναμικού και ευέλικτου μηχανισμού περιορισμού των τιμών” στις συναλλαγές στον κόμβο TTF που «αποτελεί έσχατη λύση και θα ενεργοποιείται όταν χρειαστεί», τότε η Κομισιόν θα προχωρήσει στον καθορισμό των τεχνικών λεπτομερειών. Ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ διευκρίνισε ότι το πλαφόν θα εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια «επεισοδίων υπερβολικών τιμών», παραδεχόμενος ότι το όριο ενεργοποίησης δεν έχει αποφασιστεί ακόμα. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να πληρούνται και άλλες προϋποθέσεις, όπως το να διασφαλίζεται ότι το πλαφόν δεν θα οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης για φυσικό αέριο.
Στο τραπέζι παραμένει (θεωρητικά τουλάχιστον…) και η επέκταση σε επίπεδο ΕΕ του «Ιβηρικού μοντέλου» που προβλέπει επιβολή πλαφόν μόνο στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή. Η Κομισιόν θεωρεί ότι αξίζει να το μελετήσει περαιτέρω, με τις όποιες αποφάσεις να μετατίθενται για το μέλλον. Την πρόταση αυτή προωθεί δυναμικά η Γαλλία (που έχει ελάχιστο φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή λόγω των πυρηνικού στόλου που διαθέτει) και αποδέχεται η Γερμανία, αλλά δεν καλοβλέπουν χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και το Βέλγιο λόγω του μεγάλου δημοσιονομικού κόστους που συνεπάγεται.
Πτώση τιμών 25% στο TTF το τελευταίο διήμερο
Σε κάθε περίπτωση, η συνεχιζόμενη…δημιουργική ασάφεια για πλαφόν ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό την ταχεία αποκλιμάκωση των τιμών στον κόμβο TTF. Ιδίως αν συνδυαστεί με το γεγονός ότι περί τα 35 πλοία που μεταφέρουν LNG βρίσκονται αγκυροβολημένα αρόδου στη Μεσόγειο έξω από τα λιμάνια της ΕΕ, μην έχοντας πού να εκφορτώσουν, καθώς όλες οι υποδομές είναι γεμάτες, κάτι που αναδεικνύει το πρόβλημα δυναμικότητας επανεριοποίησης που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση η ΕΕ . Υπό την επήρεια των δυο αυτών παραγόντων, η spot τιμή του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF υποχώρησε την Τετάρτη έως και τα 107 ευρώ/MWh για να κλείσει στα 112 ευρώ/MWh με πτώση άνω του 25% το τελευταίο διήμερο. Οι τιμές συνεχίζουν να απομακρύνονται από το εξωφρενικό ρεκόρ των 350 ευρώ/MWh του Αυγούστου, παραμένοντας βέβαια σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με πέρυσι και ακόμα περισσότερο εάν συγκριθούν με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών.
Αντιδράσεις
Παρά την προσπάθεια των Βρυξελλών να παρουσιάσει ως «ιστορικό» το πακέτο, αρκετές χώρες πιστεύουν ότι οι προτάσεις δεν πάνε αρκετά μακριά ώστε να αμβλύνουν ουσιαστικά τις επιπτώσεις της ενεργειακής ακρίβειας στα νοικοκυριά. «Τα σχέδια αφήνουν μια αίσθηση ότι δεν δρούμε με την απαιτούμενη ταχύτητα και ένταση», δήλωσε η Υπουργός Ενέργειας της Ισπανίας Τερέζα Ριμπέρα.
Πιο διπλωματική η τοποθέτηση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη: «Η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής αποτελεί μια ευκαιρία να ανακτήσουμε τον έλεγχο των ενεργειακών μας αγορών, θέτοντας όρια στις τιμές και περιορίζοντας την ακραία μεταβλητότητα. Αυτό θα αποτελούσε αποφασιστικό βήμα για τη μείωση των τιμών ενέργειας για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης».
Ο Ιταλός Επίτροπος Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι προειδοποίησε ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει ακόμα «πολλαπλές κρίσεις» και ότι το υπό συζήτηση πακέτο μέτρων «δεν θα είναι το τελευταίο».
Και ο Γάλλος Πασκάλ Κανφέν, επικεφαλής της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωκοινοβουλίου και στενός συνεργάτης του προέδρου Μακρόν χαμήλωσε τον πήχη των προσδοκιών ενόψει της Συνόδου Κορυφής σημειώνοντας ότι «Η διαφωνία μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας για το πώς να αντιμετωπιστεί η κρίση σημαίνει ότι ο αντίκτυπος των όποιων μέτρων αποφασιστούν θα είναι περιορισμένος».
Επόμενα βήματα
Όλα δείχνουν ότι η συζήτηση στο στρογγυλό τραπέζι των 27 ηγετών της ΕΕ το επόμενο διήμερο θα είναι ζωηρή. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να τεθούν επί τάπητος και ιδέες που δεν προτάθηκαν από την Κομισιόν. Εάν επιτευχθεί πολιτική συμφωνία, αυτή θα εξειδικευθεί στο Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα (25 Οκτωβρίου), με την ψήφιση των μέτρων -υπό τη μορφή ενός ακόμα Κανονισμού που θα υιοθετηθεί με fast track διαδικασίες- να αναμένεται εντός του Νοεμβρίου.