Ποιες χώρες κέρδισαν δισεκατομμύρια από τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Έχει πλέον καταχωρισθεί πλήρως στη συνείδηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης πως το σοκ του νέου πολέμου στην Ευρώπη ήταν παράλληλα και ο καταλυτικός παράγοντας που επέφερε ριζικές ανατροπές στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.
Κλιμακώνοντας εις το έπακρον την ενεργειακή κρίση και οδηγώντας στη στρατόσφαιρα τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέτρεψε τις εμπορικές σχέσεις ανάμεσα στις οικονομίες ανά τον κόσμο.
Αποξένωσε την Ευρώπη από τον ενεργειακά πλούσιο γείτονά της και επί δεκαετίες προμηθευτή της σε ενέργεια και την έχει μετατρέψει στον καλύτερο πελάτη των ΗΠΑ και ειδικότερα της αμερικανικής βιομηχανίας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Παρά τον τόσο λόγο που έχει γίνει για τα οφέλη των ΗΠΑ από τον πόλεμο, είναι γεγονός ότι άλλες οικονομίες έχουν πολύ πιο αθόρυβα αντλήσει εξίσου κολοσσιαία οικονομικά οφέλη από το δράμα της Ουκρανίας και από τα δεινά των εισοδηματικά ασθενέστερων Ευρωπαίων.
Διαβάστε επίσης: Πολωνία: Η Ρωσία αποκλείστηκε από τις φετινές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση του Άουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό
Από τις ευημερούσες χώρες της Σκανδιναβίας μέχρι τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες του Κόλπου, χώρες εξαγωγής ενέργειας αντικατέστησαν με τους δικούς τους ενεργειακούς πόρους τούς άλλοτε φθηνούς υδρογονάνθρακες της Ρωσίας και ωφελήθηκαν τα μέγιστα από την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας.
Ετσι, την ώρα που οι περισσότερες ευρωπαϊκές βιομηχανίες γονάτιζαν υπό το δυσβάσταχτο κόστος της ενέργειας και οι ευρωπαϊκές οικονομίες πλήττονταν στον σύνολό τους, η ούτως ή άλλως πλούσια Νορβηγία έβλεπε να αυξάνονται δραματικά τα δυσθεώρητα κεφάλαια του κρατικού επενδυτικού της ταμείου του 1,3 τρισ. δολ.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του νορβηγικού υπουργείου Οικονομίας, τα έσοδα της Νορβηγίας από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου θα εκτοξευθούν φέτος σε 1,38 τρισ. νορβηγικές κορώνες, ποσό αντίστοιχο των 131 δισ. δολαρίων, όταν αντίστοιχα το περασμένο έτος ανήλθαν σε 118 δισ. δολάρια, ενώ το 2021 ήταν μόλις 29 δισ. δολάρια.
Τα έσοδα της Νορβηγίας από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου θα εκτοξευθούν φέτος στα 131 δισ. δολ., όταν το 2021 ήταν μόλις 29 δισ.
Διαβάστε επίσης: Ελληνίδα νοσηλεύτρια στη Γερμανία ξεσπά και συγκρίνει της συνθήκες εργασίας σε Ελλάδα και Γερμανία
Στη διάρκεια του περασμένου έτους η Νορβηγία αντικατέστησε τη Ρωσία ως κύριος προμηθευτής της Ευρώπης σε φυσικό αέριο. Χάρη, όμως, στη ραγδαία αύξηση των πετρελαϊκών της εσόδων, που καταλήγουν στο κρατικό επενδυτικό ταμείο, η κυβέρνηση αναμένεται να καλύψει από αυτά το 20% του προϋπολογισμού της μολονότι έχει το δικαίωμα να αντλεί πολύ περιορισμένο τμήμα από τα κεφάλαια του κρατικού επενδυτικού ταμείου.
Η σκανδαλώδης σχεδόν αύξηση του πλούτου της χώρας έφτασε να αποτελεί αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση.
Αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί συντάσσονται με οικονομολόγους και με στελέχη των βιομηχανικών κολοσσών της χώρας, χαρακτηρίζουν την κυβέρνηση πολεμοκάπηλη και την καλούν να διοχετεύσει τουλάχιστον ένα μέρος των επίμαχων εσόδων σε ένα νέο διεθνές ταμείο αλληλεγγύης.
Διαβάστε επίσης: Εύα Καϊλή: Ζούσε σαν σταρ του σινεμά
Και την ίδια στιγμή, η επίσης ευημερούσα Σουηδία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πρώτες χώρες της Ευρώπης σε εξαγωγές ενέργειας και με ορισμένες μετρήσεις το περασμένο έτος ήταν η πρώτη ανάμεσά τους με όσα αυτό συνεπάγεται για τα έσοδά της.
Σύμφωνα με δεδομένα του ευρωπαϊκού δικτύου συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, του Entso-E, που ανέλυσε η εταιρεία δεδομένων για την ενέργεια Rystad Energy AS, στη διάρκεια του περασμένου έτους η Σουηδία εξήγαγε σε άλλες χώρες 33 τεραβατώρες.
Χρυσά συμβόλαια αερίου για Αλγερία, Κατάρ, Αίγυπτο
Ίσως έχει υποβαθμιστεί ο βαθμός στον οποίο ωφελήθηκαν έμμεσα από τον πόλεμο και την ενεργειακή κρίση οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες του Κόλπου, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.
Είναι, ωστόσο, σαφές ότι ανάμεσα στους κερδισμένους αυτού του πολέμου συγκαταλέγονται τρεις αραβικές χώρες, καθώς προσέφεραν διέξοδο στην Ευρώπη ως εναλλακτικοί προμηθευτές φυσικού αερίου όταν αυτή αποφάσισε να τιμωρήσει τη Μόσχα για την εισβολή στην Ουκρανία: η Αλγερία, το Κατάρ και η Αίγυπτος.
Η κρατική εταιρεία της Αλγερίας Sonatrach έσπευσε να εκμεταλλευθεί την κατάσταση και ανανέωσε τα συμβόλαια που είχε συνάψει με τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες: την Eni της Ιταλίας, τον γαλλικό κολοσσό της Total και την ισπανική Naturgy. Ετσι τα έσοδά της από τις εξαγωγές φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 4 έως 5 δισ. ευρώ.
Διαβάστε επίσης: Ποιοι είναι οι κερδισμένοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την ισπανική Naturgy, η Αλγερία, που εξάγει περίπου το 83% του αερίου της στην Ευρώπη και κυρίως σε Ιταλία και Ισπανία, χρησιμοποίησε, εν μέρει τουλάχιστον, ως πρόσχημα το γεγονός ότι ο Ισπανός πρωθυπουργός συντάχθηκε με το Μαρόκο στη διένεξη για το καθεστώς της Δυτικής Σαχάρας και επέβαλε υψηλότερες τιμές στην Ισπανία.
Το Κατάρ, με τον τρίτο στον κόσμο μεγαλύτερο όγκο αποθεμάτων φυσικού αερίου μετά τη Ρωσία και το Ιράν, αύξησε τις εξαγωγές του σε LNG κατά 16% μέσα στους πρώτους εννέα μήνες του 2022. Προτού περιβληθεί αρνητική δημοσιότητα, άλλωστε, είδε να αναβαθμίζονται οι σχέσεις του με την Ευρώπη με τις επισκέψεις των Σαρλ Μισέλ και Ρόμπερτ Χάμπεκ στην Ντόχα.
Στο πλαίσιο της επίσκεψής του ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας υπέγραψε συμφωνία με το Κατάρ που ανέλαβε να παρέχει στη Γερμανία δύο εκατ. τόνους αερίου ετησίως για διάστημα 15 ετών.
Οι εξαγωγές του Κατάρ διπλασιάστηκαν, άλλωστε, μέσα στο καλοκαίρι φτάνοντας τον Αύγουστο στα 9,2 δισ. δολ. Η ηγεσία της μικρής χώρας του Κόλπου σχεδιάζει να αυξήσει τις εξαγωγές της σε LNG από τα 77 εκατ. τόνους, που έφτασαν το περασμένο έτος, στα 126 εκατ. τόνους μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Η Αίγυπτος δεν διαθέτει μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου, αλλά αυτό δεν την εμπόδισε να διπλασιάσει τα έσοδά της από την ενέργεια.
Ο όγκος των εξαγωγών της αυξήθηκε κατά 171% σε σύγκριση με το 2021 και το Κάιρο άντλησε κέρδη ύψους 5 δισ. ευρώ μέσα στο 2022. Ταυτοχρόνως έχει εντείνει τη δραστηριότητα άντλησης και εκμετάλλευσης φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο σε συνεργασία με ξένες εταιρείες.
Προς τα τέλη του έτους ανακοίνωσε τον εντοπισμό μεγάλου όγκου φυσικού αερίου στο γνωστό κοίτασμα Ζορ, ενώ μετά την επίσκεψη της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συμφώνησε να αυξήσει τις εξαγωγές αερίου στην Ευρώπη.
Πρωτιά ΗΠΑ στις εξαγωγές LNG και αστρονομικά έσοδα από το πετρέλαιο
Όποια κι αν είναι τα οφέλη που άντλησαν άλλες χώρες από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση, αδιαμφισβήτητος κερδισμένος είναι οι ΗΠΑ, η πετρελαϊκή βιομηχανία της υπερδύναμης και προπαντός η αμερικανική βιομηχανία LNG.
Τα δυσθεώρητα έσοδα άνω των 200 δισ. δολ. που έχουν συγκεντρώσει οι αμερικανικές πετρελαϊκές χάρη στην εκτόξευση των τιμών του «μαύρου χρυσού» και οι υψηλές τιμές στις οποίες έχει πωλήσει η αμερικανική βιομηχανία το LNG στην Ευρώπη έχουν προκαλέσει εντονότατη δυσφορία στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη αλλά και σε πολιτικούς κύκλους της Γηραιάς Ηπείρου.
Το ίδιο προβλημάτισε, άλλωστε, και η αναβάθμιση του ρόλου της υπερδύναμης στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης, καθώς αποτελεί πλέον τον πρωταρχικό προμηθευτή της στο καύσιμο.
Προ του πολέμου, όταν η Ρωσία προμήθευε την Ευρώπη με περίπου το 55% των αναγκών της σε φυσικό αέριο, το μερίδιο των ΗΠΑ στις εισαγωγές της Ευρώπης σε LNG δεν ήταν παρά 28%. Στη διάρκεια του πολέμου το μερίδιο της υπερδύναμης έχει εκτοξευθεί στο 45%, καθώς οι προμήθειες από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά τουλάχιστον 75%.
Ετσι, οι ΗΠΑ αποτελούν πλέον την πρώτη εξαγωγική δύναμη στον κόσμο σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), καθώς στη διάρκεια του περασμένου έτους εξήγαγαν 81,2 εκατ. τόνους του καυσίμου, όσο δηλαδή και το Κατάρ. Πρόκειται για κυριολεκτικό άλμα για την υπερδύναμη που άρχισε να εξάγει LNG μόλις το 2016 και έχει εξελιχθεί σε κυρίαρχη δύναμη στον κλάδο εν μια νυκτί.
Εχουν μεσολαβήσει η επανάσταση των σχιστολιθικών υδρογονανθράκων στις ΗΠΑ αλλά και επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων σε εγκαταστάσεις υγροποίησης του φυσικού αερίου που μετέτρεψαν τις ΗΠΑ από χώρα εισαγωγής LNG στον σημαντικότερο προμηθευτή του καυσίμου.
Η εικόνα αυτή της υπερδύναμης να αντλεί αστρονομικά κέρδη από την ενεργειακή κρίση και όσα δεινά συνεπάγεται αυτή για τις οικονομίες και τις κοινωνίες της εξώθησε πολιτικούς της Γαλλίας και της Γερμανίας να επικρίνουν ευθέως την Ουάσιγκτον.
Προ μηνών ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρινό Λε Μερ, χαρακτήρισε «απαράδεκτο» να εξάγουν οι ΗΠΑ το αμερικανικό LNG επιβάλλοντας στην Ευρώπη τιμές τετραπλάσιες από εκείνες που πληρώνουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις στο εσωτερικό της αμερικανικής αγοράς.
Είχαν προηγηθεί δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, που κατηγόρησε τις αμερικανικές βιομηχανίες ότι χρεώνουν υπερβολικά ακριβά το φυσικό αέριο, ενώ η Ευρώπη αγωνίζεται να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία και οι γερμανικές βιομηχανίες φτάνουν στο σημείο να μειώνουν ή και να αναστέλλουν την παραγωγή τους εξαιτίας του δυσθεώρητου κόστους της ενέργειας. Από την πλευρά τους, βέβαια, οι αμερικανικές βιομηχανίες υποστηρίζουν ότι δεν φέρουν την ευθύνη για το ακριβό LNG.
Σύμφωνα μάλιστα με τη μεγαλύτερη εξαγωγική εταιρεία LNG της Αμερικής, την Cheniere, μεγάλο μέρος του εμπορίου του καυσίμου βρίσκεται σε ευρωπαϊκά χέρια. Ο Κόρεϊ Γκριντάλ, υψηλόβαθμο στέλεχος στον τομέα εμπορίας της Cheniere Energy, υποστήριξε προσφάτως πως το 90% του καυσίμου που παράγει η εταιρεία του πωλείται σε τρίτες πλευρές και οι περισσότεροι πελάτες της είναι εταιρείες κοινής ωφελείας της Ευρώπης, όπως οι Enel, Endesa, Naturgy και Engie. Το LNG που εξήγαγε φέτος η Cheniere πωλήθηκε σε ποσοστό 70% στην Ευρώπη.
Παρενέργεια
Ερωτώμενος σχετικά με τις κατηγορίες κατά της Νορβηγίας, ότι είναι κατά κάποιον τρόπο πολεμοκάπηλη εφόσον επωφελείται από τον πόλεμο συγκεντρώνοντας ιλιγγιώδη κέρδη, ο Νορβηγός υπουργός Εξωτερικών, Εϊβίντ Βαντ Πέτερσον, απάντησε ότι «είναι μια έμμεση παρενέργεια», αρνήθηκε τον χαρακτηρισμό και συμπλήρωσε πως «έχουμε επίγνωση της ευθύνης που συνοδεύει τους φυσικούς μας πόρους».
Δοκιμασία
Σχολιάζοντας τη μετατροπή της Σουηδίας σε χώρα εξαγωγής ενέργειας και μάλιστα την πρώτη στην Ευρώπη, ο Φαμπιάν Ρόνινγκεν, αναλυτής ενέργειας στη Rystad, τόνισε πως «το 2022 ήταν μια δοκιμασία προσαρμογής στην πραγματικότητα για πολλές χώρες, καθώς ετέθησαν όλα αυτά τα υποθετικά σενάρια που σκέφτονταν οι άνθρωποι για το ενδεχόμενο διακοπών στην ηλεκτροδότηση».
Αναβάθμιση
Αναφερόμενη στην αναβάθμιση των ενεργειακών σχέσεων της Αλγερίας με την Ε.Ε. συνεπεία του πολέμου, η ειδικός θεμάτων ενέργειας στην Geopolitical Intelligence Services, Φεντερίκα Σαΐνι Φαζανότι, επισήμανε πως «η χώρα έχει περιορισμένη παραγωγική δυνατότητα και χρειάζεται επειγόντως επενδύσεις και βελτίωση των υποδομών της για την εκμετάλλευση και ανάπτυξη του ενεργειακού της κλάδου».
